Bor? krizi, para krizine mi d?n???yor? Euro ? Dolar kurunun son 15 ay?n en d???k seviyesine inmesi kriz ortam?nda ne anlama geliyor? Kur erozyonunun muhtemel sonu?lar? nedir? Deutsche Welle'den Andreas Becker'in notlar?.
Euro 2002 y?l?nda tedav?le girdi?inde 1 Amerikan Dolar? bile etmiyordu. Avrupa ortak para birimi ile ilk y?l?nda 95 Dolar cent al?nabiliyordu. Daha sonra euro t?rman??a ge?ti ve de?eri her y?l biraz daha artt?. 2008 y?l?nda d?? de?eri zirveye vuran euro 1,47 Dolar ?zerinden i?lem g?r?yordu. Euro zamanla biraz yumu?ad? ama pahal? para birimi olarak kald?. 2011 y?l?nda ortalama Dolar kuru 1,47'yi buluyordu.
Kambiyo kurlar?ndaki dalgalanman?n nedenlerine gelince; iktisat ilminde kur oynamalar?n?n bir de?il bir?ok teorisi var. Bu teorilerin ortak yan?, d?viz kurlar?ndaki oynamalar?n ticari ili?kilerin yans?mas? oldu?u. Basit bir ifadeyle, Avrupa, ABD'ye o ?lkeden ithal etti?inden daha fazla mal sat?nca euronun Dolar kar??s?ndaki de?eri art?yor. ??nk? Avrupa ?irketleri euro ?zerinden fatura kesiyor. ya eurolar? do?rudan tahsil ediyor, ya da satt??? mal?n Dolar kar??l???n? bankada euroya ?eviriyor. B?ylece uluslararas? d?viz borsalar?nda Dolar arz, euro ise talep edildi?i i?in Avrupa para biriminin kuru y?kseliyor.
?hracat i?in iyi mi, k?t? m??
Euronun a??r? de?erlendi?i 2008 y?l?nda Euro B?lgesi'nde yerli sanayinin rekabet g?c?n? kaybedece?i endi?esi ba? g?stermi?ti. Avrupa paras? Dolar kar??s?nda de?erlendik?e Avrupa mallar?n?n d?nya piyasas?ndaki fiyat? da art?yordu. K?sacas?; pahal? euro ihracata yaram?yordu.
Bu mant??a g?re, euronun son zamanlarda de?er kaybetmesinin Avrupa ihracat sanayine yaramas? gerekiyor. Bremen Eyalet Bankas?'n?n ba? analisti Folker Hellmeyer de DW Televizyonu'na yapt??? a??klamada, zay?f euronun, bu para birimini payla?an ?lkelerin ihracat? a??s?ndan yararl? oldu?unu ancak her ?lkenin kur avantaj?ndan ayn? oranda yararlanmayaca??n? s?yledi. Hellmeyer, "?rne?in Almanya Dolar ?zerinden satt???ndan fazlas?n? ithal ediyor. Bu bak?mdan dolar?n artmas? Almanya'n?n ihracat?na bire bir yans?m?yor" dedi.
ABD ??kar?lmasa bile ?o?u hammadde d?nya piyasas?nda Dolar ?zerinden i?lem g?r?yor. Ucuzlayan euro, ham petrol?n Dolar fiyat? de?i?mese bile, ortak para b?lgesindeki fiyat?n?n artmas?na yol a??yor. Ayn? durum, Alman ?irketlerinin imalat i?in ihtiya? duydu?u ithal ara mallar? i?in de ge?erli.
Faiz ve g?ven
Bir para b?lgesindeki d?viz kuru a??s?ndan piyasa faizleri de en az ithalat ve ihracat kadar ?nemlidir. Yat?r?mc? paras?n?, en ?ok faiz alaca?? yerde de?erlendirir. Euro B?lgesi'nin Merkez Bankas? faizi y?zde bir. ABD'de ise s?f?r ile y?zde 0,25 aras?nda de?i?iyor.
Euro B?lgesi ?lkelerinin devlet tahvilleri ise y?ksek faiz getiriyor. ?rne?in ?talya son bor? ertelemesi i?in ?d?n? ald??? paraya yakla??k y?zde yedi faiz ?demek zorunda kald?. Ancak bor? krizi y?z?nden yat?r?mc? durumu tehlikede olan Avrupa ?lkelerinin tahvillerine para yat?rmaktan ?ekiniyor. Faizlerin y?ksek olmas?na ra?men k?smi iflas durumunda paras?n? kaybetme korkusu a??r bas?yor. Bu paran?n ba?ka b?lgelerde de?erlendirilmesi ise euro talebinin d??mesi, dolay?s?yla da Avrupa para biriminin ucuzlamas? anlam?na geliyor.
Commerzbank'?n d?viz analizleri ?ubesinden You-Na Park, bor? krizinin do?urdu?u g?vensizli?in euroya y?k oldu?unu s?yl?yor. ?spanya ve ?talya bu hafta vadesi dolan bor?lar?n? erteletmek i?in taze para bulmak zorunda. Makul ?artlarda bor?lan?p bor?lanamayacaklar?n? kestirmek zor.
Kriz t?rman?rsa korkusu
Buna bir de Yunanistan'?n problemleri ekleniyor. K?smi bor? aff?n?n ak?beti hala belli de?il. Silinecek bor?lar?n, daha ?nce kararla?t?r?lan %50'nin ?zerine ??kmas? s?z konusu olabilir. Uluslararas? Para Fonu, Yunanistan'? krizden kurtar?lma senaryosuna g?venmiyor. Para Fonu, 'Ya Yunanistan daha ?ok tasarruf edecek, ya alacakl?lar? daha b?y?k fedakarl?k yapacak, ya da Avrupa Birli?i bu ?lkeye yapt??? yard?mlar? artt?racak' diyor. Bu durum finans piyasalar?ndaki asabiyeti art?r?yor.
Bremen Eyalet Bankas? ?ef analisti Folker Hellmeyer DW Televizyonu'nda, "Yunanistan'?n s?rt?na a??r? reformlar y?kledik. Art?k Avrupa Birli?i'nin Yunanistan'a bir Marshall plan? haz?rlamas? gerekir. Avrupa on milyonluk bir ?lkeyi kurtaramazsa, kendi gelece?ini de karartm?? olur" dedi.
Hellmeyer Avrupa'n?n krizden g??lenerek ??kabilece?i ve siyasi birli?e daha da yakla?abilece?i g?r???nde. Almanya'n?n en tan?nm?? ?irket dan??manlar?ndan Roland Berger onun kadar iyimser de?il. Berger bir gazeteye verdi?i m?lakatta, Avrupa ortak para b?lgesinin ??kme olas?l???n?n %15 oldu?unu s?yledi.
Hafta ba??ndaki Alman devlet tahvilleri ihalesi, kriz ortam?nda g?venli liman olman?n ne b?y?k de?er ta??d???n? bir kez daha g?sterdi. Almanya'ya o kadar g?veniliyor ki, yat?r?mc? bu kez negatif faizle tahvil almaya raz? oldu. Yat?r?mc? paras?n? emin bir ?ekilde park edebilmek i?in c?zi de olsa zarar etmeyi g?ze al?yor. Tabii bunun kar??l???nda, durumun de?i?mesiyle Alman hazine bonolar?n? karla elden ??karma ?ans? da var.
yakamoz03
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder